Vergi barışının yasa teklifindeki ifadesi: ‘Matrah artırımı’. Maliye ile el sıkışıp barışmak isteyen işletmelere devlet güvence veriyor, “Barış imzalanan geçmiş beş yıl için Maliye hesaplarını incelemeyecek” diyor. Bu özel hakka; incelenmeme güvencesine kavuşan işletmeler de bu güvenceye karşılık, geçmiş beş yılda beyan ettikleri vergi matrahlarını artırarak, bu yıllar için yeni vergi ödeyecekler. Eğer geçmiş beş yılda beyannamelerinde vergiye tabi gelir-matrah oluşmamışsa da (veya hiç beyanname vermemişlerse) bu kez (tabloda yer alan) asgari (matrahlar) tutarlar üzerinden vergi ödeyecekler. Dileyen mükellefler geçmiş beş yılın tümü için değil, belirleyecekleri bir veya birkaç dönem için de yasadan yararlanabilecekler.
GENEL KURUL’DAN GEÇECEK
Vergi barışı geçtiğimiz cuma günü Meclis’e yasa teklifi olarak geldi. Komisyondan, genel kuruldan geçtikten sonra Cumhurbaşkanı’nın imzasıyla resmi gazetede yayımlanacak. Bugün; yasa teklifinden yola çıkarak matrah artırımının kritik noktalarını 7 soruda birlikte gözden geçirelim. Yasanın resmi gazetede yayımlanmasından sonra mükellefler için merak edilen tüm yönlerini ayrıca ele alacağız...
1- KİMLER YARARLANABİLECEK?
Şahıslar ‘gelir vergisi mükellefi’ olarak kazançlarını beyan ediyorlar, şirketler ‘kurumlar vergisi mükellefi’ olarak gelirlerini beyan ediyorlar. Şahıs veya şirket olarak faaliyet gösteren işletmeler için ve kira geliri, gayrimenkul satış değer artış kazancı, yurt dışı faiz vb. menkul sermaye iradı gibi gelir elde edenler de vergi barışı imkanından yararlanabilecek.
2- HANGİ YIL İÇİN NE KADAR ARTIRIM YAPILACAK?
Matrah artırım oranları; 2016 ve 2017 için yüzde 30, 2018 için yüzde 25, 2019 ve 2020 için yüzde 20 oranında uygulanacak. Şirketler kurumlar vergisi matrahlarını, şahıslar gelir vergisi matrahlarını artıracaklar. Geçmiş yıllarda; hiç beyan verilmemiş veya kazanç-matrah beyan edilmemişse mükellef türüne göre değişen asgari matrah tutarları tablolarda yıllar itibariyle yer almakta.
3- KDV VE GV STOPAJI İÇİN MATRAH ARTIRIMININ KOŞULLARI NELER?
2016 ve 2017 için yüzde 3, 2018 için yüzde 2.5, 2019 ve 2020 için yüzde 2 oranlarında geçmiş beyannamelerde yer alan (hesaplanan) KDV’leri arttırıldığında vergi barışı hükümlerinden yararlanılabiliyor. İşletmeler, muhtasar beyanname ile beyan etmeleri gereken ücret GV Stopajı için de vergi barışı hükümlerinden yararlanabiliyor. Artırım oranları; 2016 için yüzde 6, 2017 için yüzde 5, 2018 için yüzde 4, 2019 için yüzde 3 ve 2020 için yüzde 2.
4- BAŞVURU VE ÖDEME TARİHLERİ NE ZAMAN?
Yasa teklifine göre; 31 Ağustos 2021 tarihine kadar matrah artırımı başvurusunun yapılması gerekiyor. Hesaplanan vergileri peşin ödemek isteyenler 30 Eylül’e kadar bu ödemelerini yapabilir. İlk taksit ödeme süresi içerisinde peşin ödeme yapanlara hesaplanan vergiler üzerinden yüzde 10 indirim yapılması da öngörülüyor. Taksitle ödeme yapacaklar için ilk taksit 30 Eylül’e kadar ödenebiliyor. İkişer ay arayla toplam 6 eşit taksitte (1,09 oranında katsayı ilave edilerek) ödeme yapılabilir.
5- VERGİ BARIŞINDAN KİMLER YARARLANAMIYOR?
Vergi Usul Kanunu’nda Kaçakçılık Suçları ve Cezalarını düzenleyen maddede (359/b) geçen “defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler” matrah artırımından yararlanamıyor. Öte yandan, asıl veya suretleri tamamen veya kısmen sahte olarak düzenlenen belgeleri kullananlar, matrah artırımı hükümlerinden yararlanabiliyor.Ayrıca terör suçundan hüküm giyenler ve yasa teklifinde (5.inci maddesinin 9.ncu fıkrası) sayılan terör örgütleri ve milli güvenlikle ilgili yürütülen soruşturma ve kovuşturmalar kapsamında inceleme ve araştırma yapılması talep edilenler de matrah artırımı imkânından yararlanamıyor.
6- ÖDEME YAPILMAZSA BARIŞ BOZULUYOR MU?
Yasa teklifinde; kanunda belirtilen süre ve şekilde ödeme gerçekleşmediğinde, ‘madde hükmünden yararlanılamaz’ şeklinde konu açıklanıyor. Ayrıca gecikme zammıyla (aylık 1.60 oranında) beraber yeni hesaplanan (arttırılan) vergilerin takip ve tahsiline devam olunacağı da belirtiliyor. Dolayısıyla matrah artırımı yapılıp süresi içinde yeni hesaplanan vergi ödenmezse vergi barışı bozuluyor, bu yasada tanınan haklardan yararlanma hakkı ortadan kalkıyor.
7- STOK VE KASA AFFI, BORÇ YAPILANDIRMASI DA İÇERİYOR MU?
Matrah artırımı yoluyla geçmiş beş yıl için vergi inceleme riskini kaldıran vergi barışı yasa teklifi işletmelere, stok ve kasa kayıtlarındaki uyumsuzlukları giderme imkânı da sağlıyor. Ayrıca devlete olan ödenmemiş borçların yapılandırmasına da imkân tanıyor, işlemiş gecikme zamlarının silinip, ana parasının (düşük yapılandırma faiz oranı uygulanarak) üç yıla yayılarak ödeme imkânı getiriyor. Yasa teklifinin Resmi Gazete’de yayımlanmasıyla stok-kasa affının ve borç yapılandırmasının koşullarını ve incelemede ve yargı aşamasında olan işlemler için yasadan yararlanmanın koşullarını da bu köşede ayrıntılarıyla ayrıca ele alacağız.
HAKSIZ REKABET
Vergi barışı yasa teklifi ile devreye alınacak uygulamalar; bir yandan kamu kurumları ile milyonlarca vatandaş arasında süregelen ve çözümlenememiş sorunları çözecekken, diğer yandan geçmişte vergi mevzuatına uygun hareket edenler, vergilerini süresinde ödeyenler için haksız rekabete de neden olacaktır. Vergi borçlarının yapılandırılmasında ödenecek anapara da bir af söz konusu olmasa da, matrah artırımında düzenli ödeyenler için 5 puanlık indirim yapılıyor olsa da, geçmişte yasalara uygun hareket edenler için yine bir haksız rekabet oluşmaktadır.
ASGARİ TUTARLAR
Matrahlar üzerinden de yüzde 15 vergi (peşin veya taksitle) ödenecek. (Artırımda bulunulan yıla ait yıllık beyannamelerin; yasal süresinde verilmesinde ve tahakkuk eden vergilerin süresinde ödenmesi konusunda aksama yaşanmışsa vergi oranı olarak yüzde 15 değil, yüzde 20 oranı dikkate alınacak. Her bir dönem için ayrı ayrı 10 TL’yi aşmayan tutardaki eksik ödemeler, 5 puanlık oran avantajından yararlanmayı engellemiyor.) Yasa teklifine göre; kira geliri elde edenler için asgari matrah tutarları; 2016 için 9.400 lira, 2017 için 9.960 lira, 2018 için 10.580 lira, 2019 için 11. 240 lira, 2020 için 12.740 lira olarak belirlenmiş durumda. Tabloda yer almayan diğer mükellefler (Gayrimenkul satış kazancı, faiz gelirleri gibi) vergi barışından yararlanmak istediklerinde tablodaki ‘işletme hesabı esasına defter mükellefler’ için belirlenmiş asgari matrah tutarlarını dikkate alabilir.
