Dijitalleşme arttı, alışveriş alışkanlıkları değişti. E-ticaretteki haksız kazanç noktasında yaşanan aksamalara karşı bir çok önlem alındı.
E-ticareti kullananların sayısı ve bu alanda yapılan harcamalar arttıkça bu alandaki açıklar da artıyor.
E-ticarette haksız ticari uygulamaların önlenmesine yönelik bir düzenleme zorunluluk olarak doğdu.
Ticaret Bakanlığı, bu konuda devreye girdi ve hazırladığı Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı ve Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmeliği Resmi Gazete'de yayınlandı.
Yönetmelik, belirtilen hükümleri hariç 1 Ocak 2023'den itibaren yürürlüğe girecek.
Aynı mala farklı fiyat olmayacakYeni düzenleme ile ortadan kaldırılacak gibi haksız ve adil olmayan uygulamaları şöyle sıralanıyor:
Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların geç ödeme yapmak. Satıcıların alternatif kanallardan aynı ya da farklı fiyattan mal veya hizmet sunmasını ya da reklam yapmasını kısıtlamak. Belirli bir kişiden mal veya hizmet teminine zorlamak. Satıcılara herhangi bir hizmet vermeden ücret talep etmek. Kendi ürünlerini haksız bir şekilde sıralamada ön plana çıkarmak. Veri taşınabilirliğini zorlaştırmak. Fikri mülkiyet hakkına korumaDüzenlemeyle, elektronik ticaret pazaryerlerinde faaliyet gösteren satıcıların haksız uygulamalara maruz kalmasının önüne geçilmesi hedefleniyor.
Buna göre, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılar pazaryerlerinde karşılaşılabilecek hukuka aykırı içeriklere ilişkin daha aktif rol üstlenecek, hukuka aykırı içerikten haberdar olmaları halinde bu içeriği 48 saati geçmemek üzere yayından kaldıracak ve durumu ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına bildirecekler.
Yönetmelikle, fikri ve sınai mülkiyet haklarının ihlalinin önlenmesine yönelik 'uyar-kaldır' usulüne yönelik düzenleme de yapıldı. Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılar, hak sahibinin fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlaline dair başvurusu üzerine şikayete konu ürünü 48 saati geçmemek üzere yayından kaldıracak.
Aracılık sözleşmeleri getirildiAracılık sözleşmelerinde, aracılık hizmetinin kısıtlanması, askıya alınması veya sonlandırılmasını gerektiren durumlara, satıcılardan talep edilen bedellere ve bu bedellerin hangi durumlarda farklılaşacağına, mal veya hizmetlerin sıralanmasında ya da alıcıya tavsiye edilmesinde kullanılan parametrelere ve satıcılara yapılacak ödemelerin süresi gibi bilgilere yer verilecek.
Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı tarafından daha uzun süre belirlenmemiş olması durumunda sözleşme değişiklikleri bildirim tarihinden itibaren 15 günlük sürenin sonunda uygulamaya konulacak. Bu süre, teknik geliştirme yapılmasını gerektiren haller ile komisyon oranlarının ve diğer hizmet bedellerinin artırılması, aracılık hizmetinin kısıtlanması, askıya alınması veya sonlandırılması, yeni cezai şart getirilmesi, hak ve menfaat dengesinin satıcı aleyhine bozulması gibi sonuçlar doğuran hallerde 30 gün olacak.
Ayrıca, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılar pazaryerinde faaliyet gösteren işletmelerden açıklama talep etmeden aracılık hizmetini kısıtlayamayacak, askıya alamayacak veya sonlandırılamayacak.
Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların, geç ödeme yapma, satıcıların alternatif kanallardan aynı ya da farklı fiyattan mal veya hizmet sunmasını ya da reklam yapmasını kısıtlama, belirli bir kişiden mal veya hizmet teminine zorlama, satıcılara herhangi bir hizmet vermeden ücret talep etme, kendi ürünlerini haksız bir şekilde sıralamada ön plana çıkarma, veri taşınabilirliğini zorlaştırma gibi haksız ve adil olmayan uygulamaları engellenecek.
Dahili iletişim sistemi oluşturulacakHizmet sağlayıcılar, aracılık hizmeti sunduğu satıcılarla pazaryerindeki her türlü iletişimini oluşturacağı dahili iletişim sistemi üzerinden yapacak.
Satıcıların ulaşılabilir olması sağlanacakDaha güvenli ve şeffaf bir e-ticaret ortamının sağlanması ve elektronik ticaret pazaryerlerinde faaliyet gösteren satıcılar hakkında detaylı bilgiye ulaşılabilmesi amacıyla elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılara, söz konusu işletmelerin ticaret unvanı, işletme adı, tescilli marka adı, Merkezi Sicil Kayıt Sistemi numarası veya vergi kimlik numarası gibi tanıtıcı bilgilerini doğrulama yükümlülüğü getirildi.
Elektronik ticaret pazaryerlerine bağımlılığın azaltılması ve çoklu erişime olanak sağlanması amacıyla, satıcıların elektronik ticaret pazaryerlerindeki satışlarına ilişkin verileri bedelsiz taşıması ve bu verilerle bunlardan elde edilen işlenmiş verilere bedelsiz ve etkin şekilde erişim sağlaması mümkün olacak.
Reklam harcamasına düzenlemeDüzenlemeyle, hangi durumların mevzuatın uygulanması kapsamında reklam harcaması olarak kabul edileceği belirlenirken, aşırı reklam faaliyetleri nedeniyle oluşan olumsuzlukların ortadan kaldırılması amacıyla belirli hadleri aşan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların reklam bütçeleri kısıtlanacak.
E-cüzdan ve kargo hizmetlerine müdahaleSatıcıların ve tüketicilerin pazaryerlerine olan bağımlılığını artıran e-cüzdan benzeri uygulamalarla elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların güçlerini finansal hizmetlere taşıyarak rekabet bozucu etki yaratmalarının önüne geçmek amacıyla, bu hizmetlerin pazaryerinde çok büyük ölçekli elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı veya aynı ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerce verilmesi engellenecek.
7 Temmuz 2022 tarihi itibarıyla e-cüzdan ve kargoculuk faaliyeti yürüten çok büyük ölçekli elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların ilgili yükümlülüklere 1 Ocak 2024 tarihine kadar uyum sağlaması gerekiyor.
Lisanslandırma uygulamasıPazara yeni giren işletmelerin eşit şartlar altında rekabet edebilmesine imkan sağlayabilmek, belli büyüklükteki işletmelerin serbest piyasa koşullarını bozucu şekilde faaliyet göstermesini engellemek ve e-ticaret sektöründe faaliyet gösteren işletmeleri kamunun gözetim ve denetimi altına almak amacıyla belirli hadleri aşan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılara lisans alma ve bu lisansı yenileme yükümlülüğü getirildi.
Lisans alma ve yenileme başvurularına ilişkin yükümlülük, 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek. Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılar, başvurularını Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi üzerinden Ticaret Bakanlığına yapacak.