Türkiye’nin ısınmada ve elektrik üretiminde kritik önem taşıyan ve önemli bölümü ithalattan karşılanan doğal gazda 2021 kritik yıl olacak.
17 milyar metreküpten fazla kısmı bu yıl içinde sona erecek doğal gaz alım kontratları için masaya oturacak olan Türkiye, başta Rusya olmak üzere fiyat pazarlığı yapacak. Bir süredir kuraklık nedeniyle doğal gaz tüketimi ve ithalatı artan Türkiye’nin pazarlıktaki en büyük kozu, Karadeniz’de bulduğu doğal gaz olacak.
Türkiye’nin doğal gaz ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ithalatı kontratlarının, 17 milyar metreküpten fazla kısmı bu yıl içinde sona erecek. Sektör verilerine göre, bu anlaşmaların 12 milyar metreküplük bölümünü Rusya ile yapılan anlaşmalar oluşturuyor. Bunun içinde BOTAŞ’ın yanı sıra, özel sektöre devredilen kontratlar da yer alıyor. Azerbaycan’la 2001’de imzalanan anlaşmayla 2007’den itibaren gelen doğal gazın sözleşmesi de yakında bitecek sözleşmeler arasında. İran ve Rusya’nın Mavi Hattı üzerinden gelen doğal gazın kontratı ise devam edecek.
KURAKLIKLA PAYI ARTTI
Bu yıl, Türkiye’nin Nijerya ve Cezayir ile yaptığı, yaklaşık 5 milyar metreküplük uzun vadeli LNG anlaşması da sona eriyor.
Son birkaç aydır devam eden kuraklık nedeniyle, hidroelektrik santrallerinin elektrik üretimi payı düşerken, elektrik üretiminde doğal gazın payı artıyor. Gaz santrallerinde ve konutlarda tüketimin yükselmesi, doğal gaz ithalatına artış olarak yansıyor. Yıllar içinde payı azalması karşın, Rusya’dan alınan gaz miktarı, toplam ithalat içinde başı çekmeye devam ediyor.
Aralık 2020’de en fazla doğal gaz ithalatı 2 milyar 948 milyon metreküple Rusya’dan yapıldı. Rusya’yı 1 milyar 102 milyon metreküple Azerbaycan, 818 milyon metreküple İran takip etti. Bu dönemde Rusya ve Azerbaycan’dan yapılan ithalat yüzde 56.4 ve yüzde 18.9 artarken, İran’dan gelen gaz yüzde 4 düştü. Türkiye’nin toplam doğal gaz ithalatı da aynı dönemde yüzde 15.6 arttı. Ay bazında doğal gazın 4.8 milyar metreküpü boru hatlarıyla, 1.3 milyar metreküpü LNG olarak geldi. Kuraklık nedeniyle elektrik üretiminde HES’lerin payı azalırken, üretimde doğal gaz kullanımı arttı. Bu veriler, doğal gaz ithalatını, ithalat kontratlarını ve Rusya’yla bu yıl içinde sona eren anlaşmaları kritik hale getirdi.
İNDİRİM ALMAK İÇİN AVANTAJ SAĞLAYACAK
Geçen sene düşen petrol fiyatlarının özellikle Avrupa ülkelerinin doğal gaz kontratlarında indirimi gündeme getirmesi, Türkiye’nin uzun vadeli anlaşmalarına ve LNG gibi alternatif kaynakların çeşitlenmesine rağmen kullandığı doğal gazın pahalı kalması, yeni sözleşmede indirim beklentisini artırıyor.
2023'TE ÜRETİM
Bu sene yapılacak doğal gaz pazarlıklarında Türkiye masaya Karadeniz’de bulunan doğal gazın avantajıyla oturacak. Geçen sene ağustostaki ilk duyuruda 320 milyar metreküp, daha sonra sonbahardaki rezerv güncellenmesiyle 400 milyar metreküpü geçtiği açıklanan Sakarya Gaz Sahası’ndaki keşif, Rusya’dan gaz alınan iki hattın birisinden sevk edilen gaz miktarının 20 yılından fazlasına denk geliyor. 2023’te üretime dönüşmesi öngörülen bu gaz Türkiye’nin tüm ihtiyacını karşılamayacak ancak pazarlıkta elini güçlendirecek.
Karadeniz gazının iç denizde bulunması, uluslararası bir prosedüre gerek olmadan Türkiye’ye girmesini sağlayacağı için de avantajlı.
ALTERNATİFLER ÇOĞALDI
Türkiye, Karadeniz’de bulunan doğal gazın yanı sıra, iki uluslararası nakil anlaşmasıyla da arz güvenliği için avantaj sağladı.
Rus doğal gazını Türkiye ve Avrupa’ya nakledecek TürkAkım Doğal gaz Boru Hattı, geçen sene hizmete açıldı. TürkAkım, Türkiye ve Avrupa’yı Rusya’nın doğal gaz rezervlerine doğrudan bağlayarak yıllık 31.5 milyar metreküp doğal gaz taşıma kapasitesi sağlıyor.
Proje kapsamında Türkiye’ye bağlanan ve Rus Batı Hattı’nın yerini alacak olan TürkAkım, 7.5 milyon hanenin 1 yıllık gaz ihtiyacını karşılıyor.
TürkAkım, doğal gazın doğrudan Türkiye’ye akışını sağlayarak, Ukrayna gibi transit ülke kaynaklı riskleri ortadan kaldırıyor. Azerbaycan gazını Türkiye’ye taşıyan Trans Anadolu doğal gaz Boru Hattı Projesi (TANAP) üzerinden de şu ana kadar 9.4 milyar metreküp doğal gaz geldi.
