Diyabetiniz olsun ya da olmasın kan şekeri seviyeleri genel sağlık durumunda büyük rol oynar. İşte kan şekeri hakkında mutlaka bilinmesi gereken bilgiler.

Normal açlık kan şekeri seviyesi 0,7 gr/L ile 1 gr/L arasındadır. Belli bir seviyenin altına hipoglisemi, üstünde ise hiperglisemi denir. Diyabet ise aç karnına 1,26 gr/L'nin üzerinde bir kan şekeri seviyesi ile ortaya çıkar.

Kan şekeri, kandaki glikoz (şeker) seviyesidir. Şeker, vücut hücrelerinin düzgün çalışması için gerekli besinlerden biridir ve enerji üretimi için kullanılır. Kandaki glikozun bir kısmı, vücuda enerji sağlayan glikojene dönüştürülür.

Vücutta kan şekerinin düzenlenmesi, farklı hormonlar arasındaki kalıcı bir denge ile yapılır. Örneğin pankreas tarafından üretilen bir hormon olan insülin kan şekerini düşürürken glukagon, adrenalin, büyüme hormonu veya kortizol  yükseltir. Diyet, fiziksel aktivite ve stres de kan şekeri düzeylerinin değişmesine neden olur.

Sağlıklı çalışan bir pankreas, şekerine göre insülin üretir. Karbonhidrat açısından zengin bir yemekten sonra kan şekeri yükselir ve insülin salınımını uyarır. Bu hormon belirli hücrelerin zarlarına bağlanarak glikozun hücrelere girişini hızlandırır ve kan şekerinin düşmesini sağlar.

Kan şekerinizi kontrol etmek, insülin üretiminde veya insülin reseptörlerinde bir sorun olup olmadığını tespit etmeyi sağlar. Şeker hastalığı çoğu zaman belirti vermeden ilerleyen sessiz bir hastalık olduğu için hastanın şeker hastalığı mı yoksa farklı bir bozukluk mu yaşadığını belirlemeye yardımcı olur. Bu nedenle, diyabet olma riskinin daha yüksek olduğu kişiler (aile öyküsü, aşırı kilo, yüksek tansiyon gibi diğer sağlık sorunlarının varlığı) hiçbir belirti olmasa bile kan şekeri seviyelerini kontrol ettirmelidir.

Doğru açlık kan şekeri seviyesi nedir? Nasıl düşürülür? Kan testi nasıl yapılır? Ya çok düşükse? İşte kan şekeri hakkında bilinmesi gereken 10 gerçek.

Yiyeceklerin vücut tarafından kullanılmak üzere en basit formuna, glikoza dönüştürülmesi gerekir. Karbonhidratlar kan şekeri üzerinde büyük bir etkiye sahiptir, çünkü sindirim sırasında glikoza dönüşürler. Glikoz daha sonra ince bağırsakta hücreler tarafından emilir ve buradan kan dolaşımına geçer.

Kan şekeri, tüketilen karbonhidrat miktarına ve türlerine bağlıdır. Kompleks ve basit karbonhidratar vardır. Basit karbonhidratlar diğerlerinden daha zararlıdır. Beyaz ekmek, makarna, kek ve tatlılar gibi basit karbonhidratların diyette sınırlandırılması gerekir.

Glisemik indeks, besinlerin kan şekerine geçiş hızını ifade eder. Bir gıdanın glisemik indeksi, ne kadar yüksekse, kan şekerini o kadar hızlı artırır. Basit karbonhidratların glisemik indeksi çok yüksektir ve bu nedenle kan şekerinde büyük iniş ve çıkışlara neden olurlar.

Kan şekeri testi, kandaki şeker seviyesini ölçer. Bu nedenle hastaya şeker ölçümünü aç karnına yaptırması tavsiye edilir. Şeker hastalığı teşhisi konmamış birinin kan şekerini ölçmek için kan örneği alınır. Çeşitli belirtiler varsa idrar testi yapılabilir. Kanda ve idrarda glikoz varlığı tespit edebilir.

Diyabetli bir kişi, parmaktan bir damla kan alınmasıtla sonuç verebilen portatif bir cihaz kullanarak kan şekerini kendisi kontrol edebilir.

Aç karnına normal kan şekeri seviyesi, litre kan başına 0,70 ila 1 gram glikoz arasında olmalıdır. Yemekten iki saat sonra kan şekeri 1,4 gr/L'ye kadar yükselebilir. Yemekten sonra kan şekeri seviyesi, diyabet tanısını doğrulamak için yeterli değildir. Aç karnına ve en az iki kan şekeri kontrolü ile bu değer 1,26 gr/L'yi geçtiğinde diyabetten bahsedilir.

Hipoglisemi: 0,7 gr/L'den az kan şekeri

Normal kan şekeri: 0,7 ile 1 gr/L arasında kan şekeri

Orta derecede hiperglisemi: 1 ile 1,25 g/L arasında kan şekeri

Diyabet: 1,26g/L'den fazla kan şekeri

Lif, karbonhidratları kompleks hale getirir, yiyeceğe hacim verir ve midede şişirir. Lif bakımından zengin bir diyet kan şekerini kontrol etmeye yardımcı olur. Lif bakımından zengin kompleks karbonhidratların emilimi, gıdaların glikoza dönüşümünü yavaşlatır.

Kepekli tahıllar, meyveler, kuruyemişler, sebzeler ve baklagiller lif açısından zengindir. Neredeyse tüm sebzelerin, baklagillerin ve kepekli tahılların glisemik indeksi düşüktür.

Kan şekeri seviyeleri, vücudun glikozu emmesine yardımcı olan iki pankreas hormonu, glukagon ve insülin tarafından kontrol edilir. Pankreas, yemekler arasında ve uyku sırasında az miktarda insülin salgılar. Yemek sırasında, insülin salınımı kan şekerini enerjiye dönüştürmek ve kan şekerini düzenlemek için artar.

Glikoz beyin için son derece önemlidir. Beyin diğer organlardan daha fazla enerjiye ihtiyaç duyar ve vücut tarafından alınan şekerin yarısını beyin kullanır. Glikoz beynin birincil enerji kaynağıdır. Vücudun ihtiyaçlarını karşıladıktan sonra, karaciğerde ve kaslarda glikojen olarak depolanır. Glikoz eksikse, pankreas glukagonu serbest bırakır, bu da karaciğerde depolanmış glikozun kan dolaşımına salınmasını tetikler.

Düşük kan şekeri seviyelerini ifade etmek için kullanılan hipoglisemi, şeker hastası olmayanlarda da görülür.

Hipogliseminin en yyagın belirtileri arasında titreme, soğuk terleme, yüksek kalp atış hızı, yüz kızarıklığı, açlık ve ileri seviyelerde bilinç kaybı bulunur.

Hipoglisemi durumunda şeker yemek gerekir ve şeker hastaları çeşitli ilaçlarını alabilir. Ayrıca meyve suyu içmek de önerilir.

Yüksek kan şekeri seviyelerini ifade etmek için kullanılan hiperglisemi, kanınızda çok fazla glikoz bulunan durumdur. Bu durumun nedeni çok fazla karbonhidrat yemiş olmanız veya insülinin görevini yerine getirememesi olabilir.

Yorgunluk, aşırı susuzluk ve aşırı idrara çıkma hipergliseminin en yaygın belirtileridir. Çok yüksek hiperglisemi bilinç kaybına, komaya ve hatta ölüme neden olabilir.

Tip 1 diyabette, pankreasınız insülin üretmez. Aynı zamanda çocuk diyabeti olarak da adlandırılır, çünkü genellikle çocukları ve genç yetişkinleri etkiler.

Tip 2 diyabette, vücudunuz insülini iyi kullanmaz ve buna insülin direnci denir. Bu, yetişkinlerde görülen en yaygın diyabet türüdür. Diyet gibi yaşam tarzı alışkanlıklarını değiştirerek ve kan şekerini düzenleyerek tedavi edilebilen diyabet türüdür.

Tatlandırıcıları kullanmayı bırakırsanız, kan şekeriniz iyileşebilir. Bazı araştırmalara göre, basit tatlı tat, vücudunuzun şekermiş gibi tepki vermesi için yeterlidir.

Çalışmalar ayrıca, yapay tatlandırıcıların bağırsak tepkisini bozabileceğini göstermektedir.

Yaşam tarzı, kan şekeri üzerinde oldukça etkilidir. Stres ve hastalık kan şekerini yükseltir çünkü karaciğer daha fazla glikoz salmaya başlar. Aynı zamanda, kortizol ve büyüme hormonu seviyeleri artar, vücut insüline karşı daha az duyarlı hale gelir. Araştırmalara göre, stres yönetimi teknikleri, kasların gevşemesi ve derin nefes alma kullanarak kan şekeri düşürebilir.

Hareketsizlik insülin duyarlılığını azaltır ve insülin gereksinimlerini arttırır. Egzersiz vücut glikozunu kullanır ve insülin duyarlılığını artırır. Kan şekerinizi egzersizden 24 saat sonrasına kadar düşürebilir. Araştırmalara göre, haftada 30 dakikadan az egzersiz yapanların yüzde 25,4'ü anormal kan şekeri seviyelerine sahiptir. Çeşitli araştırmalar, yüksek yoğunluklu aralıklı antrenmanın (HIIT) glikoz seviyelerini düşürerek ve beyin ve kaslardaki glikoz metabolizmasını artırarak şeker seviyelerini kontrol etmenin en iyi yollarından biri olduğunu ortaya koymuştur.

Yaşam tarzı alışkanlıklarıyla bağlantılı olan göbek çevresindeki yağ da kan şekeri için çok önemlidir. Araştırmalar, göbek yağına sahip kişilerin diyabet geliştirme riski altında olduğunu göstermektedir. Göbek yağı hormon düzeylerinde dengesizliğe ve insülin direncine yol açar.