Malatya Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Dairesi tarafından Sanat Merkezi Salonu'nda düzenlenen "Düşünce Dünyamızın Mimarları" konulu program kapsamında dördüncüsü gerçekleştirilen konferansta Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Evkuran, İmam-ı Azam Ebu Hanife'yi anlattı. Prof. Dr. Evkuran, Ebu Hanife'nin İslamiyet'teki dört büyük mezhepten biri olan "Hanefi Mezhebinin" kurucusu olduğunu anımsattı.
Ebu Hanife'nin gerçek adının Numan Bin Sabit Bin Zuta olduğunu kaydeden Prof. Dr. Evkuran, "Ebu Hanife'nin etnik kökeni hakkında farklı görüşler bulunmakla birlikte, Fars/İran asıllı olduğuna dair görüş ağır basmaktadır" dedi.
"Bir taraftan ticareti öğrenmek için babasının mesleğinde ilerleyen Ebû Hanîfe diğer taraftan da ilim tahsilini sürdürdü"
Prof. Dr. Mehmet Evkuran, Ebu Hanife ile ilgili detaylı bilgiler vererek şunları aktardı:
“Hicri 80 (699) yılında Kûfe'de doğmuş ve orada yetişmiştir. Babası kumaş ticareti ile uğraşan varlıklı bir insandı. Bir taraftan ticareti öğrenmek için babasının mesleğinde ilerleyen Ebu Hanife, diğer taraftan da ilim tahsilini sürdürdü. Tarihin o dönemlerinde Kûfe önemli bir ilim merkeziydi. Muhalif bir kimliğe sahip olan Kûfe, çok sayıda farklı ilim adamının ve ilim heveslisi olanların buluşma ve etkileşim ortamı işlevi görüyordu. Bu zengin ve dinamik ortamda yaşamanın sunduğu fırsatları iyi değerlendiren Ebû Hanîfe birçok âlimden ders aldı. Ayrıca defalarca yine başka bir ilim merkezi olan Basra'ya gitti ve kısa süreli aralıklarla orada kaldı."
"Ebu Hanife fıkıh alanında derinleşmiştir"
Konuşmalarında Ebu Hanife'nin fıkıh alanında çalışmalarının öneminden de bahseden Prof. Dr. Mehmet Evkuran, "İlim hayatının başlarında akaid ve kelama yoğun çok ilgi duyan Ebu Hanife, toplumun pratik sorunlarının daha çok fıkıh alanıyla ilgili olması ve kendisine daha çok fıkıh soruları sorulmaya başlamasından ve gündelik hayat ile din arasındaki ilişkilerin daha çok fıkıh üzerinden yürüdüğünü gözlemlediğinden olsa gerek fıkıhla meşgul olmaya başlamış, bu alanda derinleşmiştir. Öyle ki kendisinden sonra gelen öğrencilerinin çabaları sayesinde adına nispet edilen bir fıkıh mezhebi (Hanefilik) oluşmuş ve İslam coğrafyasının her tarafına yayılmıştır." dedi.
"Kufe Mescidi'nde dersler vermeye başladı"
Prof. Dr. Mehmet Evkuran, "İslam'ın ikinci kuşağı olan tabiin alimlerinden kıraat dersleri alan Ebu Hanife'nin en tanınmış ve üzerinde en çok etkili olan hocası, yaklaşık 20 yıl yanında fıkıh tahsili gördüğü Hammâd bin Ebu Süleyman (Ö.120/738)'dır. Ebu Hanife'nin bağlı olduğu ilim ve düşünce geleneği incelendiğinde hocası Hammad aracılığıyla İbrahim en-Nehai ve Ebu Amr eş-Şa'bi'ye, onlardan da Mesruk bin Ecda, Kadi Şureyh, Esved bin Yezid ve Alkame bin Kays üzerinden sahabenin önde gelen alimlerinden Hazreti Ömer, Hazreti Ali, Abdullah bin Mesud ve Abdullah bin Abbas'a ulaştığı görülmektedir. Ebu Hanife, Irak'ta ehl-i re'y'in üstadı kabul edilen hocası Hammad'ın vefatından sonra, kırk yaşlarında iken Kufe Mescidi'nde onun yerine geçti ve kürsüde dersler vermeye başladı.
"Hapsedilmiş ve eziyet görmüştür"
Çok etkileyici geçen derslerini Irak, Horasan, Türkistan, Yemen ve Arabistan'ın dört bir yanından gelen binlerce öğrenci ve ilim heveslisinin izlediğini kaydeden Prof. Dr. Mehmet Evkuran, "Böylece henüz hayatta iken adından çok söz edilen, takip edilen ve halk arasında saygı gören bir alim haline gelmiştir. Şöhret her zaman iyi ve güzel şeyler getirmez ve bu durumu tersinden okumak da mümkündür. Onunla aynı görüşleri paylaşmayan ve adına 'Ehlu'l-Eser ve'l-Hadis' adı verilen çevreden alimlerin de dikkatini çeken Ebu Hanife, kısa zamanda eleştiri oklarının da hedefi haline gelmiştir. Diğer yandan sevilen ve saygın alimleri eklemleyerek iktidarını meşrulaştırmak isteyen yöneticilerin de ilgisini çeker Ebu Hanife, defalarca cazip tekliflerle taciz edilmiş, bu baskı ve teklifler karşısında direnince sorgulanmış hapsedilmiş ve eziyet görmüştür" dedi.
Programın sonunda Prof. Dr. Mehmet Evkuran, "Ebu Hanife" adlı kitabını katılımcılar için imzaladı. (İLKHA)
