Oruç tutmak, birçok kişi için sabır ve irade sınavı olmanın ötesinde, ruhsal ve fiziksel arınmanın bir yolu. Elbette uzun saatler aç ve susuz kalmak zaman zaman zorlayıcı olabilir; ancak bu zorlukların ardında bedenimiz ve özellikle beynimiz için pek çok fayda yatıyor. Aslında orucun, sadece manevi huzur sağlamakla kalmayıp, nöronlarımız üzerinde de olumlu etkiler yarattığını bilmek, bu ibadeti daha anlamlı hale getiriyor. Oruç sırasında yaşanan değişimlerin farkında olmak, hem bu süreci daha bilinçli geçirmemize hem de zorluklara daha güçlü bir şekilde göğüs germemize yardımcı olabilir. Bu yazıda, oruç tutarken beynimizde neler olup bittiğini ve bu etkilerin nasıl hayatımıza pozitif dokunuşlar yaptığını daha anlaşılır ve samimi bir dille inceleyeceğiz.

1. Oksidatif Stresi Azaltıyor

Vücudumuzda oluşan serbest radikaller, nöronlarımıza zarar vererek oksidatif strese yol açar. Ancak, oruç tutmanın bu zararlı molekülleri azalttığı ve nöronları koruduğu bulunmuştur. Örneğin, aralıklı oruç uygulayan farelerin beyinlerinde daha az oksidatif hasar olduğu görülmüş (Mattson & Wan, 2005). Yani en az 12 saatlik bir oruç bile, nöronlarımızı bu zararlı etkilerden korumaya yardımcı olabilir.

2. Hafızayı ve Öğrenmeyi Güçlendiriyor

Oruç sırasında vücutta BDNF adı verilen ve beyin hücreleri arasındaki iletişimi güçlendiren bir protein artıyor. Bu artış sayesinde hafızamız daha keskin hale geliyor ve öğrenme kapasitemiz artıyor. Li ve arkadaşlarının (2013) yaptığı bir araştırma, 16 saatlik açlık süresinin BDNF seviyelerini yükselttiğini ve bunun hafıza testlerinde olumlu sonuçlar verdiğini göstermiş. Yani, sadece bedenimizi değil, zihnimizi de adeta yeniliyoruz.

3. Beyin Hücrelerini Temizliyor: Otofaji Süreci

Oruç sırasında, hücrelerimiz bir nevi temizlik yapıyor. Bu sürece otofaji deniyor ve hasar görmüş ya da işlevini yitirmiş hücresel bileşenler temizleniyor. Madeo ve arkadaşlarının (2015) araştırmasına göre, 18 ila 24 saat süren açlıklar bu süreci aktif hale getiriyor. Yani, oruç tutarken sadece dışarıdan değil, hücresel düzeyde de arınıyoruz.

4. Beyin İltihabını Azaltıyor

Beyindeki iltihaplanma, birçok nörolojik hastalığın temelinde yatan bir sorun. Neyse ki, oruç tutmak bu iltihabı azaltmaya yardımcı oluyor. Fontana ve arkadaşlarının (2010) yaptığı bir araştırma, 12 saatten uzun süren açlıkların beyindeki iltihaplanmayı azalttığını gösteriyor. Yani, oruç tutarak beynimizi adeta rahatlatıyoruz.

5. Ketonlar: Beyin İçin Temiz Enerji

Oruç sırasında vücut, glikoz yerine keton adı verilen molekülleri enerji olarak kullanmaya başlıyor. Ketonlar, nöronlar için daha temiz ve verimli bir enerji kaynağı. Cahill ve Veech’in (2003) araştırması, 16 ila 20 saat süren açlıkların keton üretimini artırdığını ve bunun beyin fonksiyonlarını desteklediğini ortaya koymuş. Yani, oruç sırasında beynimiz adeta yüksek oktanlı yakıtla çalışıyor.

Sonuç olarak

Oruç tutmanın nöronlar üzerindeki etkileri oldukça geniş kapsamlı ve faydalı. Oksidatif stresi azaltması, hafızayı güçlendirmesi ve hücresel temizliği teşvik etmesi gibi birçok olumlu etkisi var. Üstelik bu etkilerin ortaya çıkması için 12 saat gibi çok uzun olmayan bir süre bile yeterli olabiliyor. Daha uzun süreler ise daha güçlü etkiler yaratabilir. Yani, oruç tutarken sadece ruhumuzu değil, beynimizi de beslediğimizi bilmek güzel.

Kaynakça
• Cahill, G. F., & Veech, R. L. (2003). Ketoacids? Good Medicine? Transactions of the American Clinical and Climatological Association, 114, 149–161.
• Fontana, L., Partridge, L., & Longo, V. D. (2010). Extending Healthy Life Span—From Yeast to Humans. Science, 328(5976), 321–326.
• Li, L., Wang, Z., Zuo, Z. (2013). Chronic intermittent fasting improves cognitive functions and brain structures in mice. PLOS ONE, 8(6), e66069.
• Madeo, F., Zimmermann, A., Maiuri, M. C., & Kroemer, G. (2015). Essential role for autophagy in life span extension. The Journal of Clinical Investigation, 125(1), 85–93.
• Mattson, M. P., & Wan, R. (2005). Beneficial Effects of Intermittent Fasting and Caloric Restriction on the Cardiovascular and Cerebrovascular Systems. The Journal of Nutritional Biochemistry, 16(3), 129–137.